Historia Związku Narodowego Polskiego w Kanadzie
Historia PNU jest ściśle związana z historią polskiej społeczności w Kanadzie.
Rozbiory i przedłużająca się okupacja Polski spowodowały część wczesnej imigracji. W drugiej połowie XIX wieku Polacy zaczęli osiedlać się w grupach na tyle dużych, że możliwe było utworzenie pierwszych parafii.
Nasi przodkowie często chcieli osiedlać się w skupiskach lub społecznościach. Pierwsza duża grupa polskich Kaszubów osiedliła się w okolicach Barry’s Bay w Ontario.
Około 1860 r. społeczność na tym obszarze liczyła prawie 44 rodziny.
Pierwsza oficjalnie zarejestrowana organizacja polonijna powstała w 1886 roku w okolicach Kitchener. W tym czasie polskie parafie istniały już w kilku miejscach w Kanadzie.
Po I wojnie światowej do Kanady przybyło znacznie więcej Polaków z silnym poczuciem tożsamości. Doprowadziło to do rozrostu polskich społeczności i organizacji.
Społeczności często skupiały się wokół parafii, co często trwa do dziś. Wielu przybyszów z tego pokolenia było weteranami, którzy walczyli o niepodległość Polski. Okres międzywojenny charakteryzował się wysokim poziomem energii i entuzjazmu w organizowaniu polskich społeczności – oraz wysokim poziomem dumy z polskiej wolności.
W 1929 r. powstało Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Polskich Kombatantów, zarejestrowane rok później. W tym okresie pojawiły się również pewne obawy dotyczące działalności komunistycznej, choć społeczność pozostała w przeważającej mierze antykomunistyczna.
W wyniku wewnętrznych napięć politycznych, niektóre grupy doświadczyły napięć lub rozpadu. W 1937 r. upadł oddział 9 Związku Polaków w Kanadzie. Niektórzy członkowie IX grupy połączyli siły ze Stowarzyszeniem Wzajemnej Pomocy Polskich Weteranów, oddziałami Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, Polskim Blokiem Patriotycznym i Klubem Młodzieży Polskiej. Połączone organizacje utworzyły nową, znaczącą polską organizację.
W 1938 r. władze Ontario zatwierdziły „Kartę”, dając podstawę prawną nowej centralnej organizacji polonijnej – Związkowi Narodowemu Polskiemu w Kanadzie – której korzenie sięgają 1930 roku. Połączone organizacje stworzyły silny patriotyczny rdzeń polskiej społeczności, zdeterminowany, by przeciwstawić się komunistycznej i autorytarnej presji.
Był to czas wzmożonej aktywności i umacniania się polskiej diaspory. Powstawały nowe grupy, szkoły, kółka pieśni i tańca, kółka teatralne, drużyny harcerskie, 30-osobowa orkiestra dęta „Polonia”, tworzono organizacje polskich kobiet, które afiliowały się przy ZNP.
Organizowano wiele uroczystości, spotkań edukacyjnych, obchodów świąt i rocznic narodowych – z udziałem zespołów muzycznych, harcerzy, pokazów barwnych strojów narodowych i regionalnych.
Druga wojna światowa połączyła dwa silne nurty – energiczną działalność PNU i silną determinację, by pomóc Polakom pod brutalną okupacją. Z inicjatywy PNU powstał Komitet Pomocy Polsce. W efekcie przeprowadzono niezliczoną ilość owocnych akcji pomocowych dla armii polskiej i kanadyjskiej, a także dla uchodźców w wielu miejscach, jak również dla Polaków w Związku Radzieckim i na Zachodzie.
Od momentu powstania pierwszego oddziału w Toronto, PNU rozwija się otwierając nowe oddziały, zrzeszając Polaków w wielu kanadyjskich miastach. Dzięki dużemu przywództwu i organizacji powstały 23 oddziały, zrzeszające polskich Kanadyjczyków dobrej woli, którzy chcieli działać dla wspólnego dobra.
PNU stanęła w obliczu wielu wyzwań, w tym wyzwań demograficznych (takich jak spadek liczby języków), zmagań gospodarczych i pomocy w integracji ze społeczeństwem kanadyjskim. Niestety, niektóre z tych czynników spowodowały spadek liczby graczy.
Chociaż w latach zimnej wojny nastąpiła pewna stagnacja, poczyniono mądre inwestycje i zorganizowano wiele lokalnych działań. „Solidarnościowa fala” imigracji w latach 80-tych – jedna z ostatnich znaczących fal polskiej imigracji – przyniosła nowy przypływ energii i nowych członków organizacjom polonijnym, w tym PNU. Wielu nowoprzybyłych z tej fali miało wysoki poziom formalnego wykształcenia i czasami było bardzo poszukiwanych w zawodach, w których brakowało pracowników. Szybko opanowali języki angielski i francuski. Te wymagania zawodowe wywierają negatywną presję na wiele organizacji wolontariackich w polskiej społeczności.
Okres po roku 2000 przyniósł nowe wyzwania – nowy świat.
W 2014 r. Związek Narodowy Polski został zarejestrowany w Kanadzie na mocy Canada Not-for-Profit Corporations Act.
Ale jest to również okres trudności. Obejmuje to również rekrutację. Polska społeczność nie zawsze jest zjednoczona lub zmobilizowana w naszych czasach przeciwko jednoczącemu zagrożeniu (takiemu jak okupacja lub komunizm w kraju naszych przodków).
W społeczeństwie panuje większy dobrobyt i możliwości atrakcyjnego spędzania wolnego czasu, co czasami osłabia zaangażowanie społeczności. W wyniku tego trendu zamykanych jest coraz więcej oddziałów w mniejszych miastach. W 2023 r. tylko trzy oddziały będą posiadać i utrzymywać budynki, w których będą odbywać się spotkania i uroczystości. Oddział 10 w Woodstock ma budynek, w którym nadal wynajmuje salę bankietową, choć z niewielką liczbą członków. Pozostałe cztery oddziały nie posiadają struktur i muszą wynajmować przestrzeń na swoje spotkania,
Obecnie istnieją dwa duże oddziały z odpowiednim zapleczem do prowadzenia działalności – Oddział 1 w Toronto i Oddział 17 w Burlington. Te polskie ośrodki są dobrze znane w swoich miastach ze względu na ich szeroko zakrojone działania dla dobra Polonii i szerszej społeczności.
PNU zachęca wszystkich, którzy chcą pracować dla dobra Polonii kanadyjskiej do przyłączenia się do nas. To wspaniała okazja do konstruktywnego przywództwa i nawiązywania nowych kontaktów. Ściśle współpracujemy z Kongresem Polonii Kanadyjskiej i władzami obywatelskimi. Nasze budynki służą również naszym sąsiadom różnego pochodzenia. Nasz oddział w Burlington prowadzi odnoszącą sukcesy polską szkołę, pomagamy grupom harcerskim i innym organizacjom.
Jesteśmy wdzięczni naszym założycielom. Staramy się kontynuować ich pozytywną pracę, szanując wieloletnie motto „Bóg – Honor – Ojczyzna”, działając zgodnie i czerpiąc z doświadczeń naszych poprzedników. Nasze motto to „Bóg-Honor-Ojczyzna”.